…آب نماد زندگی، زایندگی، آبادانی و تداوم حیات در فرهنگ ملل مختلف است و در ایران باستان ایزدبانو آناهیتا، الهة دریاها و آب‌ها است. از او به عنوان نماد پاکی، آبادانی، تداوم زندگی و زیبایی یاد می‌شود. هر چند با گذر زمان زیبایی آناهیتا بیشتر و‌بیشتر مورد توجه قرار می‌‌‌گیرد و در دوران‌هایی از تاریخ کهن ایران او را با «آفرودیت»، الهه زیبایی یونان باستان، هم عرض و هم طراز می‌دانند. «اَردَویسور آناهیتا» الهه یا «ایزد بانویی‌‌است که در یشت پنجم اَوِستا» توسط اهورا مزدا و زرتشت ستایش می‌شود و نزد ایرانیان دارای ارزش و اعتبار بسیاری است. ایزدبانو آناهیتا هدایت و نگهبانی تمام آب‌های جهان را به عهده دارد و به خلاطر همین توانائی، فره زرتشت به او سپرده می‌شود تا از آن محافظت کند. نام اَردَویسور‌آناهیتا از چند بخش مجزا تشکیل شده است، اردوی (Arədvī) نام رودی است که در اوستا نیز آمده است. سور (Sūrā) جزء دوم نام، به معنای قوی، توانا و قادر می‌باشد. «فرشتة آب» با گردونه خود که از چهار اسب: باران، ابر، تگرگ و باد، تشکیل شده به نبرد با دشمنان خود می‌رود و آن‌ها را شکست می‌دهد. جزء آخر نام او، «آناهیتا» است که به معنای «بی‌آلایش و پاک» است؛ آناهیتا، آناهید، ناهید الهه‌ای‌است که نطفة مردان و مشیمه (رحم) زنان را پاک می‌کند. در «آبان‌یشت» بخش مهمی از کتاب اوستا آمده است: « تمام آب‌های جهان را اهورا مزدا از چشمه اردویسورَآناهیتا خلق کرد و سعادت برای تمام کشورها ایجاد نمود.» در تقویم ایران باستان روز دهم هر‌ماه «آبان روز» نام داشت و نام «ایزد بانو آناهیتا» بر این روز نهاده شده بود. باری، بر اثر آمیزش فرهنگی ایرانیان با مردم دیگر سرزمین‌ها مانند یونان، بابل، مصر و ارمنستان، ناهید ایزدبانو و محبوب بسیاری از سرزمین ها شد. اما با گذشت زمان در‌کنار همسانی، تضاد و اختلافاتی بین آناهیتا و ایزد بانوهای ملل باستانی دیگر مانند ایزد بانوی بابلی (ایشتار) و ایزد بانوی بونانی (آفرودیت) به وجود آمد. آناهیتا به ویژه در ارمنستان مورد توجه و ستایش بسیار بود. در آناتولی نیز معابد زیادی برای او و به نام او بر پا شده بود. به گفته استرابون مورخ و جغرافی‌دادن یونانی، در آناتولی از دختران خاندان‌های اشرافی درخواست می‌‌شد تا پیش از ازدواج در معبد ناهید به روسپی گری مقدس بپردازند. معلوم نیست این آئین در ایران نیز رعایت می‌شده‌است یا خیر. اما از آن جایی که در متون دینی ایران باستان روسپی‌گری تقبیح شده و در برخی متون از کاهنه‌هایی صحبت به میان‌آمده که در‌خدمت آناهیتا بوده‌اند و تعهد به پاکدامنی داشته‌اند، این موضوع در ایران بعید به نظر می‌رسد. در هر صورت «آناهیتای ایرانی» با الهه‌های مشابه در سرزمین‌های دیگر متفاوت بوده و چنان که گفته شد زاییده اندیشة ایرانی بوده که او را «الهه شرم و عفت و پاکی» می‌‌‌دانستند. به‌این ترتیب با الهه ایشتار که عشق را می‌ستاید ولی عشق در آن هیچ تعهدی به ازدواج ندارد، متفاوت است.
باری، براساس افسانه‌ها اشخاص مختلفی از جمله شاهان و پهلوانان از آناهیتا درخواست یاری می‌کردند و برایش قربانی می‌دادند (گویا جمشید نخستین پادشاهی است که برای آناهیتا قربانی می کند) و این‌همه نشانة اهمیت آناهیتا نزد ایرانیان بوده است.